Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω ένα περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία;
Η σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας είναι μια εμπειρία τραυματική και συχνά πάρα πολύ μοναχική. Αν βρεθείς σε αυτή τη θέση, το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι γι’ αυτό που συνέβη ή συμβαίνει δεν φταις εσύ. Η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά τον θύτη.
Παρακάτω θα βρεις βήματα που μπορούν να σε στηρίξουν ώστε να ανακτήσεις τον έλεγχο, να προστατεύσεις τον εαυτό σου και, εφόσον το θελήσεις, να αναζητήσεις δικαίωση.
- Αναγνώρισε τη συμπεριφορά. Η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να πάρει πολλές μορφές, για παράδειγμα:
- Λεκτικά σχόλια με σεξουαλικό περιεχόμενο.
- Ανεπιθύμητη σωματική επαφή.
- «Αστεία» ή χειρονομίες που σε κάνουν να νιώθεις άβολα.
- Επίμονες ερωτήσεις για τη σεξουαλική σου ζωή.
- Απειλές ή υπονοούμενα που συνδέουν την επαγγελματική σου εξέλιξη με τη σεξουαλική σου ανταπόκριση.
- Αν κάτι σε κάνει να αισθάνεσαι ντροπή, αμηχανία ή φόβο, που συνδέεται με μια σεξουαλική διάσταση στην επικοινωνία σου με το άλλο άτομο, τότε είναι σημαντικό να αναγνωρίσεις αυτό που συμβαίνει ως παρενόχληση. Η αναγνώριση είναι το πρώτο βήμα για να μην εσωτερικεύσεις εσύ την ευθύνη.
- Θέσε όρια (αν νιώθεις ασφαλής): Αν κρίνεις ότι είναι ασφαλές, μπορείς να δηλώσεις ξεκάθαρα ότι η συμπεριφορά που δέχεσαι είναι ανεπιθύμητη. Μια φράση τύπου «Αυτό που κάνεις με κάνει να νιώθω άβολα· θέλω να σταματήσεις» είναι αρκετή. Δεν χρειάζεται να δικαιολογηθείς ή να εξηγήσεις γιατί και πώς. Σε κάποιες περιπτώσεις, η απλή οριοθέτηση αρκεί για να σταματήσει η συμπεριφορά. Ωστόσο, η ασφάλειά σου προέχει: αν φοβάσαι αντίποινα ή κλιμάκωση της κατάστασης, μην προχωρήσεις σε άμεση αντιπαράθεση.
- Κατάγραψε το περιστατικό: Η τεκμηρίωση είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα, ιδιαίτερα αν θελήσεις να προχωρήσεις σε καταγγελία στο μέλλον. Σημείωσε:
- Ημερομηνία και ώρα που συνέβη το περιστατικό
- Τόπο
- Τι ακριβώς συνέβη, με όσο το δυνατόν πιο ουδέτερη γλώσσα
- Ποια άλλα άτομα μπορεί να ήταν παρόντα ή να αντιλήφθηκαν στη συνέχεια κάτι από το περιστατικό
- Αν υπάρχουν μηνύματα, emails ή άλλες αποδείξεις, κράτησέ τα. Ακόμη κι αν δεν κινηθείς άμεσα, αυτές οι σημειώσεις μπορούν να σε στηρίξουν αργότερα.
- Αναζήτησε υποστήριξη: Η εμπειρία της παρενόχλησης συχνά συνοδεύεται από αίσθημα ενοχής, ντροπής ή φόβου. Η υποστήριξη από ανθρώπους που εμπιστεύεσαι είναι κρίσιμη:
- Φίλοι ή οικογένεια: Μίλησέ τους για να μη νιώθεις μόνος/η.
- Συνάδελφοι ή μάρτυρες: Ζήτησε τη στήριξή τους ή την καταγραφή του περιστατικού.
- Εξειδικευμένοι φορείς: Το πρόγραμμα START του Safe & Fair προσφέρει δωρεάν νομική συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη με εχεμύθεια. Στην ιστοσελίδα μας μπορείς φυσικά να βρεις και άλλους φορείς που έχουν ως σκοπό τους να σε υποστηρίξουν.
- Η συζήτηση με έναν/μία επαγγελματία μπορεί να σε βοηθήσει να ξεκαθαρίσεις τι θέλεις να κάνεις και πώς να το κάνεις με ασφάλεια.
- Ενημερώσου για τις επιλογές σου. Στην Ελλάδα και στην ΕΕ υπάρχουν νομικά και θεσμικά εργαλεία για να προστατευτείς:
- Εσωτερικές διαδικασίες: Αν ο οργανισμός σου έχει πολιτική κατά της παρενόχλησης, μπορείς να απευθυνθείς στο HR ή στον/στην υπεύθυνο ισότητας.
- Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ): Μπορείς να υποβάλεις αναφορά.
- Συνήγορος του Πολίτη: Αρμόδιος φορέας για την ίση μεταχείριση.
- Αστυνομία/Δικαιοσύνη: Για επαναλαμβανόμενα ή βίαια περιστατικά.
- Γραμμή SOS 15900: Για άμεση ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε περιστατικά έμφυλης βίας.
Μπορείς να επιλέξεις σταδιακά ποιο βήμα σε κάνει να νιώθεις ασφαλής.
- Προστάτευσε την ψυχική σου υγεία. Η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να έχει σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες: άγχος, κατάθλιψη, αϋπνία, απώλεια αυτοπεποίθησης και όχι μόνο. Μην υποτιμήσεις την ανάγκη φροντίδας του εαυτού σου:
- Αναζήτησε ψυχολογική στήριξη.
- Διατήρησε μια ρουτίνα ξεκούρασης και επίλεξε δραστηριότητες που σε κάνουν να νιώθεις καλά.
- Θυμήσου ότι η εμπειρία αυτή δεν μειώνει την αξία σου ως επαγγελματία και ως άνθρωπο.
- Σχεδίασε τη στρατηγική σου. Δεν υπάρχει μία και μοναδική «σωστή» διαδρομή – κάθε θύμα έχει διαφορετικές ανάγκες και αντοχές. Μερικές επιλογές είναι:
- Να μην καταγγείλεις: Αν δεν νιώθεις ασφαλής ή έτοιμη/ος να το κάνεις.
- Να αναφέρεις εσωτερικά: Χρησιμοποιώντας τους μηχανισμούς του οργανισμού στον οποίο εργάζεσαι.
- Να κινηθείς νομικά: Με την υποστήριξη δικηγόρου ή οργανώσεων.
- Να μοιραστείς την εμπειρία σου: Με άλλα εργαζομένα άτομα, ενδυναμώνοντας τη συλλογική αντιμετώπιση.
Όποιον δρόμο κι αν επιλέξεις, η απόφαση είναι δική σου και αξίζει σεβασμό.
- Μην ξεχνάς: δεν είσαι μόνος/η. Πολλές φορές, τα θύματα παρενόχλησης αισθάνονται απομονωμένα, σαν να είναι τα μόνα που περνούν κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα ευρύτερο κοινωνικό φαινόμενο. Το να ζητήσεις βοήθεια δεν είναι αδυναμία, είναι πράξη δύναμης.
