Skip to main content

Η σεξουαλική παρενόχληση, ιδιαίτερα όταν συμβαίνει στο χώρο εργασίας, αφορά συμπεριφορές που έχουν την πιθανότητα να προκαλέσουν βαθιά ψυχολογική, συναισθηματική και κοινωνική βλάβη.  Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η σεξουαλική παρενόχληση περιλαμβάνει οποιαδήποτε ανεπιθύμητη σεξουαλική συμπεριφορά που μπορεί να συμβεί σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως χώροι εργασίας, σχολεία, δημόσιοι χώροι.  

Για τα θύματα, το τραύμα συχνά παραμένει για πολύ καιρό μετά την επίθεση, προκαλώντας -ανάμεσα σε άλλα- άγχος, κατάθλιψη, ντροπή, συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) και κοινωνική απόσυρση.  

Η υποστήριξη του θύματος από το φιλικό ή/και το οικογενειακό περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο στην πορεία ανάρρωσης και αποκατάστασης του θύματος. Έρευνες δείχνουν ότι η θετική κοινωνική υποστήριξη μπορεί να μειώσει τις ψυχολογικές συνέπειες του τραύματος και να ενισχύσει τη αποθεραπεία. Ωστόσο, όταν κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο τούς αποκαλύψει μια τέτοια εμπειρία, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να απαντήσουν ή να το υποστηρίξουν αποτελεσματικά. 

Το παρόν κείμενο προσφέρει πληροφορίες προς το φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον και τρόπους ουσιαστικής υποστήριξης των θυμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης, με βάση τις αρχές της ενσυναίσθησης και του σεβασμού, και με στόχο την αποτροπή της περαιτέρω βλάβης από λανθασμένες ενέργειες. 

Πιστέψτε το θύμα και επικυρώστε την εμπειρία του
Η αποκάλυψη μιας σεξουαλικής παρενόχλησης ή και επίθεσης είναι το πιο αγχωτικό και δύσκολο εγχείρημα για τις/τους επιζώσες/ώντες, καθώς η πλειοψηφία τους διστάζει να μιλήσει επειδή φοβούνται ότι δεν θα τις/τους πιστέψουν. Ένα από τα πιο σημαντικά πρώτα βήματα, λοιπόν, μετά την αποκάλυψη είναι να πιστέψετε το θύμα, καθώς η αμφισβήτηση ή η ελαχιστοποίηση της εμπειρίας μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα ντροπής, ενοχής και απομόνωσης.

Αρχικά, ευχαριστείστε την/τον που σας εμπιστεύτηκε για την αποκάλυψη, λέγοντας φράσεις όπως «Σε ευχαριστώ που μου το εμπιστεύτηκες», «Σε πιστεύω», «Δεν φταις εσύ», «Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;» και «Δεν έχει συμβεί μόνο σε σένα».

Η επικύρωση της εμπειρίας του θύματος σημαίνει ότι αποδέχεστε τα συναισθήματα και το βίωμά του, χωρίς να ασκείτε κριτική. Για παράδειγμα, αποφύγετε ερωτήσεις που υπονοούν ευθύνη, όπως «Γιατί δεν αντέδρασες διαφορετικά;», «Τι φορούσες;», «Κι εσύ τί έκανες;». Αντί αυτού, δείξτε εμπιστοσύνη και σεβασμό.

Ακούστε χωρίς να κρίνετε
Η ουσιαστική υποστήριξη ξεκινά με ενεργή, μη επικριτική ακρόαση. Αυτό σημαίνει να δίνετε πλήρη προσοχή, να μην διακόπτετε και να αποφεύγετε τυχόν παρεμβατικές ερωτήσεις. Η υποστηρικτική, ενεργητική ακρόαση βασίζεται στον χώρο που δίνετε για τις παύσεις και τις σιωπές στην αφήγηση του άλλου ατόμου, στο να δείχνετε πως ακούτε μέσω γλωσσικών και μη λεκτικών σημάτων, στο να αποφεύγετε φράσεις όπως «Δεν το πιστεύω!» και να μην πιέζετε το θύμα για να δώσει λεπτομέρειες. Είναι σημαντικό να θυμάστε πως η ακρόαση δεν αποσκοπεί στη συγκέντρωση πληροφοριών, αλλά στη δημιουργία ενός ασφαλούς πλαισίου.

Σεβαστείτε την αυτονομία και τις αποφάσεις του θύματος
Η σεξουαλική παρενόχληση συνεπάγεται απώλεια ελέγχου και -ειδικά στο χώρο εργασίας- τυχόν αποκάλυψη μπορεί να έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για τον βιοπορισμό των επιζώντων/ωσών. Αυτός εξάλλου είναι και ένας από τους κυριότερους λόγους των χαμηλών ποσοστών καταγγελιών για τα αδικήματα αυτά. Ένα σημαντικό στοιχείο υποστήριξης είναι η ενίσχυση της αυτονομίας του θύματος. Αυτό σημαίνει πως ρωτάμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε, σεβόμαστε την πιθανή απόφασή του να μην αναφέρει το περιστατικό, αλλά ενθαρρύνουμε (χωρίς να πιέζουμε!) την αναζήτηση βοήθειας.

Δώστε πρακτική υποστήριξη
Το θύμα μπορεί να χρειαστεί άμεση, πρακτική βοήθεια. Είτε αυτή αφορά στην μεταφορά του στις αρμόδιες υπηρεσίες (συμβουλευτικές, ανακριτικές, νομικές) ή τη συνοδεία και την υποστήριξή του με παρουσία στην αστυνομία ή το νοσοκομείο, η εκδήλωση διαθεσιμότητας από τη μεριά σας και η επιβεβαίωση πως δεν είναι μόνο του σε όλες αυτές τις διαδικασίες, δημιουργούν ένα πολύτιμο πλαίσιο ασφάλειας. Ακόμη και η αναζήτηση και παροχή πληροφοριών για συμβουλευτικά κέντρα, ΜΚΟ και άλλες διαθέσιμες υπηρεσίες αρωγής, ή η βοήθεια για δουλειές που πρέπει να γίνουν στο σπίτι, είναι υποστηρικτικές κινήσεις που κάνουν το άτομο να αισθάνεται λιγότερο μόνο και πιο δυνατό για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

Ενθαρρύνετε την υποστήριξη από κάποιον ειδικό
Συχνά, η στοχευμένη παρέμβαση από εξειδικευμένους επαγγελματίες είναι ουσιαστική για τη θεραπεία του θύματος. Μπορείτε να αναζητήσετε μαζί θεραπεύτριες/τές, να τονίσετε ότι η αναζήτηση βοήθειας είναι δείγμα δύναμης και όχι ένδειξη ότι το άτομο έχει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, καθώς και να υπενθυμίσετε πως η θεραπεία είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο.

Δείξτε υπομονή με την πορεία του θύματος προς τη θεραπεία
Η ανάρρωση από οποιοδήποτε τραύμα δεν ακολουθεί μία ευθεία γραμμή: παρουσιάζει πολλές διακυμάνσεις, περιόδους βελτίωσης όπου το άτομο δείχνει να το ξεπερνά, αλλά και πισωγυρίσματα. Το ταξίδι της θεραπείας κάθε επιζώσας/ντος είναι μοναδικό και συνεχές, επομένως οι τρόποι υποστήριξης και θεραπείας διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Για πολλες/ούς επιζώσες/ντες, το αίσθημα ότι η φυσιολογική τους ζωή έχει χαθεί μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Είναι σημαντικό να συνεχίζετε να προτείνετε δραστηριότητες που το αγαπημένο σας πρόσωπο απολάμβανε πάντα, ώστε να διατηρείται μια αίσθηση κανονικότητας.

Η υπομονή σημαίνει αναγνώριση ότι η θεραπεία απαιτεί χρόνο, αποδοχή των συναισθημάτων θυμού, φόβου ή θλίψης, καθώς και των περιόδων απόσυρσης και των συναισθηματικών ξεσπασμάτων. Σημαίνει επίσης συνεχή παρουσία και σταθερή στήριξη, χωρίς πίεση ή απαίτηση για «πρόοδο».

Κατανοήστε την επίδραση του τραύματος
Η γνώση για το πώς ένα τραύμα μπορεί να επηρεάσει τη ζωή ενός ανθρώπου συμβάλλει ουσιαστικά στην κατανόηση της συμπεριφοράς του θύματος. Πιθανές συνέπειες περιλαμβάνουν την αποφυγή, τους εφιάλτες, την κοινωνική απόσυρση και τις δυσκολίες στον ύπνο ή τη συγκέντρωση.

Σεβαστείτε την εμπιστευτικότητα
Η ιστορία ανήκει στην/στον επιζώσα/όντα και οποιαδήποτε αποκάλυψη σε τρίτο άτομο χωρίς τη ρητή άδειά του μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη της σχέσης, καθώς και σε απώλεια ελέγχου και δευτερογενή θυματοποίηση. Πριν μοιραστείτε οτιδήποτε, λοιπόν, ρωτήστε: «Μπορώ να το πω σε κάποιο;».

Μην ξεχνάτε να φροντίσετε τον εαυτό σας
Η αυτοφροντίδα είναι απαραίτητη προκειμένου να μπορείτε να στηρίζετε αποτελεσματικά και τα άλλα άτομα. Θέστε όρια, αναγνωρίζοντας μέχρι πού μπορείτε να βοηθήσετε, αναζητήστε υποστήριξη και για εσάς, και επεξεργαστείτε τα δικά σας συναισθήματα ώστε να παραμείνετε ψυχικά υγιείς και σταθεροί.